Ağrı tedavisi bir sanattır. Aşağıda özetleneceği üzere genel olarak iki farklı ağrı türü vardır. Ağrı tanısının doğru konulması ve doğru ilacın seçilmesi çok önemlidir.
“Hoş olmayan duyum” olarak tanımlayabileceğimiz ağrı, ağrısı olan insanlar için yıllardır mutsuzluk kaynağı olmuştur.
Toplumda kişinin ağrı yakınması karşısındaki durumunu ifade etmek için “kişinin ağrısı nerede ise canı oradadır” gibi oldukça yaygın kullanımı olan deyimler mevcuttur.
Ağrı ile ilgili şikayetler o kadar rahatsızlık edicidir ki “ağrı dindirmek bir tanrı sanatıdır” gibi kimi zaman haddi aşan ifadeler bile kullanılmıştır.
Ağrının temel görevi vücudun savunma mekanizmalarından biri olmasıdır. Ağrının algılanamadığı bir durum olan herediter ağrıya duyarsızlık nöropatilerinde kol ve bacaklarda yanıklar, travmatik ve iyileşmeyen yaralanmalar görülebilir.
Ağrının organizmanın savunma mekanizmalarından olması tecrübelerle ilişkilidir. Daha öncesinde kötü bir tecrübe olduğu bir ağrılı uyaranla yeniden karşılaşıldığında, refleks şekilde o uyarandan kaçınılır.
Ağrı, rahatsız edici bir duyum olmakla birlikte çoğu zaman aslında koruyucu özelliği vardır. Apandisit, kanser, mide ülseri veya beyin kanaması gibi hastalıklar ağrı duyumu sayesinde tespit edilebilir ve gerekli tedbirler alınır.
Ağrı çeşitleri
Ağrı duyumu çevresel deride yerleşmiş veya organlarda yerleşmiş olan ağrı algılayıcıları tarafından omuriliğe ve sonrasında beyine (talamus ve gir cevhere) iletilir.
Böylece ağrı duyumu gerçekleşir. Dolayısı ile bu anatomik yapıların herhangi birinde meydana gelen hasar ağrıya yol açabilir.
İki çeşit ağrı vardır.
1. Nosiseptif ağrı : kas, iskelet ve organ kökenli ağrılar.
2. Nöropatik ağrı : periferik sinir, kök (bel veya boyun fıtığı ile ilişkili), pleksus (travma sonrası), omurilik ve beyinle ilişkili diğer yapılardan kaynaklı ağrılar.
A) Nosiseptif ağrı
Ağrı duyumu, “dokunma, basınç, titreşim, ısı” gibi duysal kabiliyetlerimize benzerlik taşısa da, bu duyuların yoğunlaşmış biçimi değil onlardan farklıdır.
Nosiseptif ağrı, nosiseptif sistemlerle ilişkili olarak ortaya çıkan ve organizmada rahatsızlık, kaçınma hissi ile birlikte olan hoşa gitmeyen bir duyumdur.
Yani ağrı nosisepsiyon denen fizyolojik algı-tepki zinciri içinde yalnızca hissedilen duyumdur.
Nosisepsiyon çevresel bir alanda örneğin deride oluşan yangısal ( ağrı, kızarıklık, şişme, ısı artışı ) bir süreçle birliktedir.
Nosiseptif ağrılar nelerdir ?
Kas ağrıları (tendinopatiler, kas zorlanmaları, kas yırtılmaları, gerilim başağrısı, kanserler, enfeksiyonlar v.b.)Kemik ağrıları (dizde kireçlenmeler, bel-boyun-sırt kireçlenmeleri, kalça eklemi kireçlenmeleri, omuz kireçlenmeleri, kanserleri v.b.)Eklem ağrıları (romatizmal kökenli veya enflamatuvar olmayan ağrılar) Organ ağrıları (başağrısı, kalp ağrısı, mide barsak sistemi ağrıları, apandisit v.b.)
Nosiseptif ağrıların özellikleri nelerdir ?
Künt, lokalize, hareketle artış gösteren, sürekli, kıvrandırıcı, uzun süreli sancı şeklinde hissedilir. Yangı (şişme, kızarıklık, ısı artışı) eşlik edebilir.
Ağrı, anlık bir ağrılı bir uyarana karşı ( akut) kısa süreli olabildiği gibi dirençli yada kronik ( 3 aydan uzun süreli ağrılar ) nitelikte olabilir.
Dirençli veya kronik ağrılar nosiseptif veya nöropatik orijinli olabilir.
Anti-enflamatuvar ve analjezik ilaçlara iyi yanıt verirler.
B) Nöropatik ağrı
Nöropatik ağrılar, doğrudan çevresel veya merkezi sinir sisteminde sinirlerin zedelenmesi ile oluşur. Yani beyin, omurilik, sinir kökü, büyük çevresel sinirler ile ilgili herhangi bir hasar nöropatik ağrıya neden olabilir.
Nöropatik ağrılar nelerdir ?
Baş ağrıları ( migren)
Sinir sıkışmaları ( El-bilek kanalı sendromu, Dirsekte sinir sıkışması, Kalçada veya dizde sinir sıkışması )
Kök problemleri ( Bel ve boyun fıtıkları, Omuz ve kalça problemleri, travmalar )
Omur ilik hasarları ( Travmatik, Multipl Skleroz ile ilgili )
Nöropatiler ( Diyabetik Polinöropati, Guillian Barre Sendromu, Kronik nöropatiler v.b. )
Nöropatik ağrıların özellikleri nelerdir ?
Kendine ait özellikleri ( batıcı, yanıcı, karıncalanma, iğnelenme, uyuşma, donma hissi gibi ) olan, keskin, çoğu zaman lokalize, sürekli olmayan, gelip geçici ataklarla seyreden, geceleri ve istirahatle artış gösteren bir ağrıdır.
Ağrı, anlık bir ağrılı bir uyarana karşı ( akut ) kısa süreli olabildiği gibi dirençli yada kronik ( 3 aydan uzun süreli ağrılar ) nitelikte olabilir. Dirençli veya kronik ağrılar nosiseptif veya nöropatik orijinli olabilir.
Anti-enflamatuvar ve analjezik ilaçlara iyi yanıt vermez. Nöropatik ağrı ilaçlarını kullanmak gerekir.